୧ ମଇ – ଏହି ତାରିଖଟି ଯେଉଁଠି ପହଁଚିଲେ, ହୃଦୟ ଏକ ଅଦୃଶ୍ୟ କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଭିନନ୍ଦନର ସୁନାଧ ଶୁଣିଥାଏ,ଏହି ଦିନଟି ହେଉଛି ଶ୍ରମିକଙ୍କ ପାଇଁ, ଏହି ଦିନ ହେଉଛି ଘାମ ଓ ଘାଉର ସମ୍ମିଳିତ ଗାଥାକୁ ସ୍ମରଣ କରିବାର ଦିନ। ଆଜି ବିଶ୍ୱ ମାନବ ସମାଜ ଯେଉଁଠି ଉନ୍ନତି ଓ ବିକାଶର ମାନଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରୁଛି, ସେଥିରେ ଏକ ଅଦୃଶ୍ୟ କିନ୍ତୁ ଅସୀମ ଶକ୍ତି ରହିଛି – ଶ୍ରମିକର ଶ୍ରମ, ଘାମ ଓ ଆଶା।ସେ କେଉଁଠି ରହନ୍ତି, କିଏ ତାଙ୍କୁ ଚିହ୍ନିଥାଏ? କାରଖାନା ରେ ମେସିନ ତଳେ, ଧାନ ଖେତ ମଧ୍ୟରେ, ଇମାରତ ରେ ଇଟା ଉପରେ ଇଟା ରଖି, ରାତି ଅନିଦ୍ରାରେ ରେଲ ଗାଡି ଚାଲାଇଥିବା ଯେଉଁ ସ୍ୱେଟର ମୁହଁ, ସେ ହେଉଛି ଶ୍ରମିକ। ସେ କେଉଁଠି ଅଛନ୍ତି, ସେ ନ ଥିଲେ କି ହୁଏ ? ସେ ନ ଥିଲେ, ବିଶ୍ୱ ତ ଅନ୍ଧାର ହୋଇଯିବ। ଅନ୍ୟ କେହି ଜାଣିଥିଲେ କି ଭିନ୍ନ କଥା, ଶ୍ରମିକ ଜାଣିଛନ୍ତି ନିଜ ଘାମ ଏବଂ ତାହାର ମୂଲ୍ୟ।ଶ୍ରମ ହେଉଛି ଉନ୍ନତିର ଅମୋଘ ମାନ୍ତ୍ର- ଏହି ଦିନଟି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଏହି କଥା ମନେ ପକାଏ – ଯେଉଁଠି ଶ୍ରମ ଅଛି, ସେଠି ସୃଷ୍ଟି ଅଛି। ଏକ ଗୋଟିଏ ରାତିରେ ତ ବୃହତ ଅଟାଳିକା ଉଠିନାହିଁ; ଏହାର ପଛରେ ରହିଛି ଅନେକ ଶ୍ରମିକଙ୍କର ଦିନ ଓ ରାତି, ଆଶା ଓ ଆନ୍ତରିକ ଉତ୍ସର୍ଗ। ଆମେ ମନେ କରିବା ଦରକାର – ଜେଉଁ ହାତ ଏକ ଇଟା ଧରିପାରିଥାଏ, ସେ ହାତ ଏକ ଦେଶର ଭବିଷ୍ୟତ ଗଢିପାରିଥାଏ।କିନ୍ତୁ ଦୁଃଖର ବିଷୟ ଏହା ଯେ, ଏମିତି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଅନୁଷ୍ଠାନ କରୁଥିବା ଶ୍ରମିକ ଆଜି ବି ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ଅବହେଳିତ, ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଶୋଷଣର ଶିକାର। କେତେଉପରି ଶ୍ରମିକ ଅଜାଣା ରହିଯାନ୍ତି, ତାଙ୍କର ଘାମର ମୂଲ୍ୟ ଦିଆଯାଇନାହିଁ। ପବିତ୍ର କୋରାନରେ ଆଲ୍ଲାହ୍ କହିଛନ୍ତି -:ଈମାନ ଆଣିଥିବା ଲୋକମାନେ! ତୁମେ ଅନ୍ୟର ଧନ ସ୍ବୟଂ ଅନ୍ୟାୟ ଉପାୟରେ ଖାଅନାହାଁ, କିନ୍ତୁ ଏକାପରି ଚୁକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଯାହା ତୁମେ ପ୍ରସନ୍ନତାରେ କର।” (ସୂରା: ଅନ୍-ନିସା, 4:30)ଏହି ଶିକ୍ଷା ପ୍ରକାଶ କରେ ଯେ, ଅନ୍ୟଙ୍କ ଶ୍ରମକୁ ଅନ୍ୟାୟ ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରିବା, ତାଙ୍କ ଅଧିକାର ଓ ମୂଲ୍ୟ ଅନ୍ଦେଖା କରିବା ଅନୈତିକ ଓ ଅନିତି ଅଟଳ ଅପରାଧ।ପୈଗମ୍ବର ହଜରତ୍ ମୁହମ୍ମଦ (ସ୍ୱଲ୍ଲଲ୍ଲାହୁ ଅଲୈହି ୱସଲ୍ଲମ୍) ଏହି ଅନ୍ୟାୟକୁ ଅସ୍ୱୀକାର କରି କହିଛନ୍ତି – ଏକ ଶ୍ରମିକଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଘାମ ଶୁଖିବା ପୂର୍ବରୁ ତାଙ୍କ ମଜୁରୀ ଦିଅ।” (ସୁନନ୍ ଇବନେ ମାଜା)ଏହି ହଦିସ୍ କେବଳ ଧାର୍ମିକ ଉପଦେଶ ନୁହେଁ, ଏହା ଜଣେ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ପ୍ରତି ଆବଶ୍ୟକ ନ୍ୟାୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ନୀତିମୟ ଆଭାନ। ଘାମ ଶୁଖିବା ପୂର୍ବରୁ ତାଙ୍କ ଅଧିକାର ଦିଆଯିବା ଦ୍ୱାରା ତାଙ୍କର ମାନବିକତା ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ।ଆଜି ଯେତେବେଳେ ଶ୍ରମିକ ଦିବସ ପାଳନ ହେଉଛି, ସେତେବେଳେ ଏହି ହଦିସ ଆମକୁ ଉପଦେଶ ଦେଉଛି ଯେ, ଆମର ଉନ୍ନତିର ମୂଳ ଶକ୍ତି ଯାହା ଅଛି, ତା’କୁ କେବଳ ଉପହାର ନୁହେଁ, ସତ୍କାର, ନ୍ୟାୟ ଓ ସମ୍ମାନ ଦେବା ଆମର ନୀତିଗତ ଦାୟିତ୍ୱ।ଏହି ଦିନ ଆମକୁ ମାନୁଷିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ଉପଜୀବିକାର ସମ୍ମାନ, ଏବଂ ଗରିମାମୟ ଜୀବନ ପ୍ରତି ଅଙ୍ଗୀକାର କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ବୁଧ କରେ। ଶ୍ରମିକ କେବଳ ଏକ ବର୍ଗ ନୁହେଁ, ସେ ହେଉଛନ୍ତି ଏହି ସମାଜର ଅଦୃଶ୍ୟ ନାୟକ – ଯେଉଁମାନେ ଚୁପଚାପ ଭାବେ ତାଙ୍କ ଘାମରେ ଏକ ନୂଆ ଭବିଷ୍ୟତ ଗଢ଼ି ଚାଲିଛନ୍ତି।ହେଲେ କେଉଁଠି ଯାଇ ହରାଇଗଲା ସେମାନଙ୍କର ଅଧିକାର ? କେଉଁଠି ହୋଇଗଲା ସେମାନଙ୍କର ସୁରକ୍ଷା ?୧ ମଇ – ସେହି ଆନ୍ଦୋଳନର ସ୍ମୃତି ଯାହା ଶ୍ରମିକଙ୍କୁ ଅଧିକାର ଦିଏ। ୧ ମଇ ଦିନଟିର ଇତିହାସ ବେଶ୍ ଅନୁପ୍ରେରଣାଦାୟକ। ୧୮୬୬ ମସିହାରେ ଅମେରିକାର ଶିକାଗୋ ସହରରେ ଶ୍ରମିକମାନେ ନିଜ ଅଧିକାର ପାଇଁ ଏକ ଦୃଢ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ କରିଥିଲେ। ସେମାନେ ଅଠ ଘଣ୍ଟିଆ କାମ, ଅଠ ଘଣ୍ଟିଆ ବିଶ୍ରାମ ଓ ଅଠ ଘଣ୍ଟିଆ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନର ଅଧିକାର ପାଇଁ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ସେ ଆନ୍ଦୋଳନ ମାନବତା ଓ ଶ୍ରମ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ଏକ ନୂଆ ଅନ୍ତର୍ଦୃଷ୍ଟି ଦେଇଥିଲା।ଏଠି ଆମ ପାଇଁ କଣ ଶିଖିବା ଅଛି ? ଆଜି ଆମେ ଜଣେ ଉପଭୋକ୍ତା ହିସାବରେ ଅନେକ ଦ୍ରବ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରୁଛୁ, ହେଲେ ଆମେ ତାହାର ପଛରେ ଥିବା ଶ୍ରମିକର ଅବଦାନକୁ କେବେ ଧ୍ୟାନ ଦିଅଛୁ କି ? ଏହି ଦିନଟି ଆମକୁ ସେ ଶ୍ରମକୁ ସ୍ମରଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରେ, ଆମକୁ ସେହି ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଦିଏ – ଯେଉଁଠି ଶ୍ରମ ଅଛି, ସେଠି ଶ୍ରଦ୍ଧା ହେଉଁ।ଶ୍ରମିକ ମାନେ ଜୀବନ ଗୀତର ଅନୁରଣନ, ଶ୍ରମିକ ମାନେ କେବଳ ଗାମ୍ଭୀର୍ୟ ଓ ଶରୀରିକ କଷ୍ଟ ନୁହେଁ, ସେମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ଦୃଢ଼ତା, ଧୈର୍ୟ ଓ ଅଟୁଟ ଆଶାର ପ୍ରତୀକ। ୧ ମଇ ଶ୍ରମିକ ଦିବସ ଏକ ଦିନର ଉତ୍ସବ ନୁହେଁ, ଏହା ହେଉଛି ଏକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ, ଏକ ସଂକଳ୍ପ, ଏକ ସମ୍ବେଦନା – ଯାହା ଆମେ ପ୍ରତିଦିନ ଅନୁଭବ କରିପାରିବା ଦରକାର। ଯଦି ଆମେ ଶ୍ରମିକଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଯଥୋଚିତ ମୂଲ୍ୟ, ସମ୍ମାନ ଓ ସୁରକ୍ଷା ଦେଇପାରିବା, ତେବେ ଆମ ସମାଜ ଏବଂ ଦେଶ ଗୋଟିଏ ନୂଆ ପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହେବ।ଅନସାର ଅଲୀ ଖାଁ, ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ଢେଙ୍କାନାଳ।
